Basketbolda tempoyu doğru kullanabilmek çok önemli bir meziyet. Magic Johnson'lı Lakers gibi hızlı oynayabiliyorsanız ne ala, ya da Larry Brown'un Detroit'i gibi konrollü. Veya Naumoski gibi oyunun temposunu ayarlayabilen bir gardı olan Efes'i düşünün, ne kadar şanslıydı o takımı izleyenler.Bazı maçlarda spikerlerin maçta devamlı ilginç birşeyler olduğu için konuşmaktan nefessiz kalıp kızardıkları heyecan dolu yüksek tempolu zamanlar varken, bazen de maç yorumcusunun dakikalarca baygın bir tonda Milli Takımlara daha iyi basketbolcuların yetişmesi için neyin yapılması gerektiğine dair nutuklar çektiği, ve nedense maçta ne olup bittiğini hiç de merak etmediğiniz dönemler de olur. Bunun da sorumlusu tempo.
Aslında tempo basketbolda hakkı yenen bir kavram. İyi hücumdan bahsedilir, iyi defanstan da. Ama, iyi hücumun veya kötü defansın tempo ile ne kadar ilgili olduğundan çok az kişi bahseder. Mesele oyunculardır ama bir o kadar da onların hangi hıza ayak uydurabileceğidir. Kısacası tempo çok önemlidir.
Temponun kazanmakla kaybetmek arasında ne kadar büyük bir fark yarattığını önümüzdeki yazılara bırakacağım. Bugün basketbolda takımların tempolarının nasıl ölçüleceğinden, karşılaştırılacağından bahsedeceğim. Daha sonra da bu tempo ölçümünden yola çıkarak yapabileceğimiz bir analiz örneği vereceğim.
Tempo Nasıl Tahminlenir?
İşin arkasındaki mantığı anlatmak gerekiyor önce. Hızlı oynayan takımlar topu potaya hemen atarlar. Bu yüzden top, normal hızda oynayan bir takıma göre rakibe çok daha hızlı geçer bu takımlarda. Yavaş oynayanlar ise 24 saniyeyi kullanır, sabırlıdır. Top, bir hücumda 6-7 hatta zaman zaman 10 kez paslaşılır. Bu takımlar topu sever, sayar, değerini bilir. O yüzden onların maçında top daha az sahip değiştirir. Bundan böyle topa sahip olmaya "possession" atfında bulunacağım. Yani, bir takımın topu eline aldığı andan, tekrar rakip takıma geçen süreye kadar olan kısım bir "possession" olarak tanımlanacak.
"Possession"'ın mükemmel bir yansıma özelliği ortaya çıkıyor. Çünkü, periyot sonlarını, sportmenlik dışı faulleri saymazsanız, her iki takımın da "possession" sayısı eşit veya birbirine çok yakın olmak zorunda . Bu da bu hesaplamada büyük bir kolaylık getiriyor.
O zaman bir takımın "possession" sayısı, o takımın ne kadar hızlı oynadığını söylüyor şeklinde bir çıkarım yapabiliriz. Peki, bir takımın "possession" sayısını nasıl buluruz? Bunun için birkaç yöntem var:
1. Açarız takımın maçlarını youtube'dan, tek tek sayarız. Biraz uzun bir yol, sabrınız varsa, bunu yapın,, ponpon kızlara bakıp dikkatiniz dağılmazsa her zaman doğru sonucu bulursunuz çünkü.
2. Topun hangi durumlarda el değiştirdiğine bakarız. Maç istatistiklerinde genellikle possession sayısı olmaz ama topun el değiştirdiği durumların sayıları olur. Peki bu durumlar neler:
- Atılan şutlar
- Defansif rebound ile sonuçlanan ve skora dönüşmeyen şutlar
- Her türlü top kaybı
- Serbest atışların sonuncularının girenleri ile girmeyenlerinin defansif rebound ile bitenleri .
PossessionSayisi=FGA−OR+TO+0.512∗FTA+1.4∗MacSayisi,
FGA - Atılan şut sayısı (2lik ve 3lük şutların sayısı),
OR - Ofansif ribaunt sayısı
TO - Top kayıplarının sayısı
FTA - Serbest atış sayısı
Not: 0.512, ortalama olarak atılan 1000 serbest atıştan 512 tanesinin possession değiştirdiği beklentisine göre elde edilmiş sayı, 1.4 ise her maçta çeyrek sonlarında hesaba katılmayan possessionların oranı.
Tempo Tahminimiz
Şimdi gelin, bu tahminin ne kadar isabetli olduğunu görelim. Aşağıdaki tabloda 2012-2013 yılı Euroleague organizasyonundaki ilk 16 maç sonundaki possession sayıları ve bunların tahminleri bulunuyor. Gerçek değerlerle, tahmin edilen değerler arasındaki fark çoğunlukla çeyrek sonlarında kullanılamayan şutlardan ve ortada kalan, istatistiklere yansımayan toplardan kaynaklanıyor.
Takımlar
|
Maç
|
POS
|
POS
Ortalama
|
TO
|
TO Ortalama
|
OFF
|
FGA
|
FGM
|
FT
|
POS2
|
Tahmin POS Ortalama
|
FC Barcelona
|
16
|
1171
|
73.19
|
208
|
13
|
139
|
933
|
480
|
273
|
1162.03
|
72.63
|
Real Madrid
|
16
|
1193
|
74.56
|
190
|
11.88
|
205
|
1033
|
348
|
304
|
1195.44
|
74.72
|
Zalgiris
|
16
|
1117
|
69.81
|
219
|
13.69
|
193
|
936
|
332
|
303
|
1138.93
|
71.18
|
CSKA Moscow
|
16
|
1174
|
73.38
|
226
|
14.13
|
128
|
899
|
347
|
325
|
1185.15
|
74.07
|
Maccabi Tel Aviv
|
16
|
1156
|
72.25
|
193
|
12.06
|
155
|
971
|
385
|
273
|
1170.63
|
73.16
|
Olympiacos
|
16
|
1184
|
74
|
211
|
13.19
|
171
|
974
|
328
|
296
|
1187.36
|
74.21
|
Montepaschi Siena
|
16
|
1216
|
76
|
184
|
11.5
|
156
|
1003
|
293
|
316
|
1214.56
|
75.91
|
Khimki
|
16
|
1201
|
75.06
|
208
|
13
|
145
|
981
|
373
|
259
|
1198.49
|
74.91
|
Unicaja
|
16
|
1172
|
73.25
|
204
|
12.75
|
180
|
988
|
310
|
301
|
1187.91
|
74.24
|
Anadolu Efes
|
16
|
1146
|
71.63
|
233
|
14.56
|
172
|
915
|
427
|
331
|
1167.21
|
72.95
|
Panathinaikos
|
16
|
1114
|
69.63
|
237
|
14.81
|
159
|
863
|
291
|
358
|
1145.98
|
71.62
|
Caja Laboral
|
16
|
1167
|
72.94
|
197
|
12.31
|
174
|
971
|
320
|
297
|
1167.87
|
72.99
|
EA Milano
|
10
|
736
|
73.6
|
131
|
13.1
|
85
|
592
|
271
|
171
|
739.21
|
73.92
|
Cantu
|
10
|
693
|
69.3
|
110
|
11
|
92
|
574
|
260
|
175
|
695.25
|
69.53
|
Partizan
|
10
|
759
|
75.9
|
161
|
16.1
|
117
|
608
|
257
|
221
|
778.71
|
77.87
|
Lietuvos Rytas
|
10
|
745
|
74.5
|
143
|
14.3
|
108
|
602
|
244
|
169
|
737.19
|
73.72
|
Elan Chalon
|
10
|
802
|
80.2
|
162
|
16.2
|
111
|
634
|
274
|
203
|
802.53
|
80.25
|
Union Olimpija
|
10
|
723
|
72.3
|
132
|
13.2
|
113
|
592
|
252
|
205
|
729.55
|
72.96
|
Fenerbahce Ulker
|
16
|
1199
|
74.94
|
190
|
11.88
|
137
|
949
|
445
|
293
|
1173.83
|
73.36
|
Alba Berlin
|
16
|
1096
|
68.5
|
227
|
14.19
|
169
|
903
|
412
|
275
|
1123.65
|
70.23
|
Asseco Prokom
|
10
|
742
|
74.2
|
163
|
16.3
|
109
|
580
|
249
|
202
|
751.02
|
75.10
|
Cedevita
|
10
|
733
|
73.3
|
143
|
14.3
|
94
|
611
|
284
|
130
|
740.3
|
74.03
|
Brose Baskets
|
16
|
1191
|
74.44
|
219
|
13.69
|
148
|
952
|
303
|
305
|
1200.95
|
75.06
|
Besiktas
|
16
|
1152
|
72
|
227
|
14.19
|
179
|
937
|
293
|
257
|
1138.47
|
71.15
|
Lig Ortalaması
|
14
|
1024
|
73.14
|
188
|
13.43
|
143
|
833
|
290
|
260
|
1030.2
|
73.59
|
Legend: POS - possession sayısı,TO - top kaybı sayısı, OFF - hücum ribandu, FGA - Şut sayısı, FGM - basket olan şut sayısı, FT - serbest atış sayısı, Tahmini POS - Yukarıda verdiğim formül ile tahmin edilebilen possesion sayısı, Ortalama - İlgili değerin maç sayısına bölünmesi ile bulunan değer.
Sonuçlar pek de fena sayılmaz değil mi? Tüm lig için hatanın büyük olmasına rağmen, tek bir maç için veya ortalama için çok daha küçük olduğunu da göz önünde bulundurursak, tahminler gayet iyi. Aslında bu tahminin başarısını ölçmek için RMSE, MAPE, MAE/Mean gibi çeşitli istatistiksel yöntemler de var, ama bu seviyede o konulara girmeye gerek yok. İçgüdülerimize güvenelim ve devam edelim.
Tempo ile yapılabilecek analizlere bir örnek...
Şimdi yeni bir tabloya bakalım. Yeni tablomuzda maç başına gerçek possession sayıları var, elimizde gerçek sayılar olduğundan tahminle uğraşmamıza gerek yok. Bakalım neler göreceğiz?
Takım
|
Maç
|
POS
|
POS/Maç
|
TO
|
TO/Maç
|
FC Barcelona
|
16
|
1171
|
73.19
|
208
|
13
|
Real Madrid
|
16
|
1193
|
74.56
|
190
|
11.88
|
Zalgiris
|
16
|
1117
|
69.81
|
219
|
13.69
|
CSKA Moscow
|
16
|
1174
|
73.38
|
226
|
14.13
|
Maccabi Tel Aviv
|
16
|
1156
|
72.25
|
193
|
12.06
|
Olympiacos
|
16
|
1184
|
74
|
211
|
13.19
|
Montepaschi Siena
|
16
|
1216
|
76
|
184
|
11.5
|
Khimki
|
16
|
1201
|
75.06
|
208
|
13
|
Unicaja
|
16
|
1172
|
73.25
|
204
|
12.75
|
Anadolu Efes
|
16
|
1146
|
71.63
|
233
|
14.56
|
Panathinaikos
|
16
|
1114
|
69.63
|
237
|
14.81
|
Caja Laboral
|
16
|
1167
|
72.94
|
197
|
12.31
|
EA Milano
|
10
|
736
|
73.6
|
131
|
13.1
|
Cantu
|
10
|
693
|
69.3
|
110
|
11
|
Partizan
|
10
|
759
|
75.9
|
161
|
16.1
|
Lietuvos Rytas
|
10
|
745
|
74.5
|
143
|
14.3
|
Elan Chalon
|
10
|
802
|
80.2
|
162
|
16.2
|
Union Olimpija
|
10
|
723
|
72.3
|
132
|
13.2
|
Fenerbahce Ulker
|
16
|
1199
|
74.94
|
190
|
11.88
|
Alba Berlin
|
16
|
1096
|
68.5
|
227
|
14.19
|
Asseco Prokom
|
10
|
742
|
74.2
|
163
|
16.3
|
Cedevita
|
10
|
733
|
73.3
|
143
|
14.3
|
Brose Baskets
|
16
|
1191
|
74.44
|
219
|
13.69
|
Besiktas
|
16
|
1152
|
72
|
227
|
14.19
|
Average
|
14
|
1024
|
73.14
|
188
|
13.43
|
Şimdi hızlı oynama ile top kaybı arasındaki korelasyona yani aralarındaki ilişkiye bakalım, sizce nasıl bir bağlantı olmalı? Korelasyon 1'e yakın ise biri artarken diğeri de artıyor, -1'e yakın ise biri artarken diğeri azalıyor anlamı çıkartabiliriz. 0'a yakın ise aralarında bir bağlantı yok demektir. Ben de merak ettim, hadi bakalım. Korelasyonu bulmak için Excel'de bulunan CORREL fonksiyonunu kullanabiliriz.
ρPos/Mac=corr(Pos/Mac)=0.225
Çok güçlü bir korelasyon olmasa da pozitif yönde bir ilişki var diyebiliriz. Yani hızlı oynayan, topu çabuk kullanan takımlar, bir ölçüde daha fazla top kaybı yapıyorlar. Ama top kayıplarını sadece hızlı oynamakla açıklayabilecek yeterli delilimiz yok. Belki başka yazılarda bunun nedenlerini daha detaylı araştırabiliriz.
Bu yazıda takım tempolarının nasıl hesaplanabileceğine dair bilgi vermeye çalıştım, bir sonraki yazımda hızlı oynamanın şut seçimlerine ne tür etkileri olduğunu biraz daha araştırdıktan sonra, basketbol analizinin hücum reytingi, defans reytingi gibi diğer temel taşlarını incelemeye devam edeceğiz.
Sevgiyle kalın.
